Usytuowanie domu na działce (4 przypadki)

Każda działka jest na swój sposób wyjątkowa i wymaga osobnego rozważenia. Usytuowanie domu na działce ma wpływ nie tylko na komfort korzystania, ale również na ogrzewanie, czy usytuowanie okien.

Usytuowanie domu na działce jest zależne od przepisów prawa budowlanego i położenia działki względem kierunków świata. Minimalne odległości domu od granicy działki to 4m dla ściany z oknami i drzwiami i 3m bez nich. Najkorzystniejsze pod względem budowy domu są działki z wjazdem od strony północnej.

Choć te generalne zasady są prawdziwe to warto znać wyjątki określone prawem i wskazówki dotyczące wygodnego usytuowania domu na każdym typie działki. Kiedy można postawić dom bliżej granic działki? Czy taras musi być oddalony od granicy działki o 3 metry? Jak wykorzystać usytuowanie względem kierunków świata?

Usytuowanie domu na działce przepisy

Odległości od granic działki reguluje rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2015.1422 z dnia 2015.09.18). Jest w nim mowa o tym, że budynku mieszkalnego nie można wybudować w mniejszej odległości niż:

• 3 metry od granicy działki, jeśli ściana nie zawiera drzwi i okien,
• 4 metry od granicy działki, jeśli zawiera drzwi i okna.

Warto przy tym wiedzieć, że jeśli okno umieszczone jest w dachu, to odległość od okna do granicy działki nie może być mniejsza niż 4m.

Od tej zasady istnieje kilka wyjątków. Pierwszy dotyczy działek do 16 metrów szerokości, drugi specjalnych zapisów w planie zagospodarowania przestrzennego, trzeci budowy budynku przylegającego ścianą do budynku sąsiada.

1. Jeśli działka ma mniejszą szerokość niż 16 metrów istnieje możliwość wybudowania domu w odległości nie mniejszej niż 1,5 metra od granicy działki.
2. Odległość ściany bez otworów drzwiowych i okiennych może być zmniejszona przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (lub w przypadku jego braku decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu).
3. Na działce sąsiada znajduje się dom, którego ściana jest na granicy działki. W takiej sytuacji istnieje możliwość dobudowania budynku na granicy działki, pod warunkiem, że część leżąca w pasie o szerokości 3 metrów na granicy działki będzie miała długość i wysokość nie większe, niż ma budynek istniejący na sąsiedniej działce.

Warto wiedzieć, że budynek postawiony w mniejszej odległości niż 3 metry od granicy działki ścianą bez drzwi i okien, oraz 4 metry od granicy działki ścianą z drzwiami i oknami, nie można będzie budować na zgłoszenie, bo będzie miał obszar oddziaływania wykraczający poza działkę (art. 29 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku ustawy Prawo Budowlane).

Bliżej granicy działki mogą znajdować się takie części budynku jak:

• okapy,
• gzymsy,
• balkony,
• daszki,
• galerie,
• tarasy,
• schody zewnętrzne,
• rampy.

Tego typu obiekty można posadowić nie bliżej niż 1,5 metra od granicy działki (§ 12 ust. 5). Pochylnie dla osób niepełnosprawnych można ustawiać w dowolnej odległości od granic działki.

Przepisy regulują również budowę budynków gospodarczych i inwentarskich. Taki budynek nie może zostać posadowiony w odległości mniejszej niż 8 metrów od innych zabudowań (również tych, które jeszcze nie powstały, ale posiadają już ostateczną decyzję o pozwoleniu na budowę).

Usytuowanie domu na działce wymagania pożarowe

Projekt domu musi zostać wykonany tak, aby uwzględniał przepisy bezpieczeństwa przeciwpożarowego zawarte w Polskich Normach i Warunkach technicznych jakim powinny podlegać budynki oraz ich usytuowanie oraz odrębnych przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej.

Domy jednorodzinne zaliczają się do kategorii ZL IV, co oznacza, że podobnie jak domy rekreacyjne, zagrodowe i wielorodzinne nie przekraczające wysokości 3 kondygnacji naziemnych, są zwolnione z wymagań dotyczących klasy odporności pożarowej.

Zgodnie z przepisami pożarowymi dla kategorii budynków ZL IV między budynkami mieszkalnym a mieszkalnym lub inwentarskim musi zostać zachowany pas zieleni o szerokości 8 metrów. Może być węższy i wynosić 3 metry, jeśli ściana najbliższa sąsiedniego budynku pozbawiona jest otworów.

W szczególnych przypadkach wynikających z planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu odległość ta może być zmniejszona do 1,5 metra.

Gdy działka ma 16 lub mniej metrów szerokości możliwe jest postawienie domu w odległości mniejszej niż 1,5 metra od granicy działki. W takim wypadku ściana od strony granicy działki musi zostać wykonana z elementów o klasie odporności ogniowej REI 60.

Dom jednorodzinny może powstać nie bliżej niż 12 metrów od granicy lasu.

Usytuowanie domu na działce względem kierunków świata

Prawidłowe usytuowanie domu na działce względem kierunków świata jest konieczne dla komfortu korzystania z budynku i działki. Od usytuowania domu zależy:

• doświetlenie,
• koszty ogrzewania,
• komfort.

Główna ściana powinna znajdować się na osi wschód zachód i być skierowana na południe.

Warto wiedzieć jak zaplanować dom i jego otoczenie w taki sposób, by odnieść z tego jak największe korzyści.

Rozkład pomieszczeń w domu względem stron świata

Kluczem do zaplanowania wnętrza w oparciu o usytuowanie domu względem stron świata jest wykorzystanie energii słonecznej. Może ona nie tylko oświetlić wnętrze, ale również je ogrzać. W związku z tym największe przeszklenia powinny zostać zaplanowane w części dziennej (salon, jadalnia, gabinet), a część ta powinna być skierowana na południe, lub zachód.

Sypialnie w zależności od preferencji można usytuować od wschodu (poranne słońce pomoże we wstawaniu), bądź zachodu. Od strony wschodniej świetnie sprawdzi się też kuchnia, którą oświetlą poranne promienie słońca, ale nie będzie się nagrzewała w późniejszych godzinach.

Po stronie północnej warto ograniczyć ilość okien i zrezygnować z balkonów, by ograniczyć straty ciepła. Z tej strony warto zainwestować w okna o podwyższonej izolacyjności termicznej, aby zminimalizować straty ciepła. Od tej strony świetnie sprawdzi się garaż, pralnia, suszarnia, domowy warsztat czy kotłownia. W domach energooszczędnych po stronie północnej mogą się znaleźć również kuchnia czy łazienka.

Usytuowanie głównej osi domu na osi wschód-zachód w kierunku południowym będzie miało pozytywny wpływ energooszczędność. Ulokowanie pomieszczeń mniej używanych po północnej stronie, a intensywniej używanych (części dziennej) po południowej stronie pozytywnie wpłynie na wysokość rachunków za ogrzewanie.

Planowanie ogrodu w oparcie o usytuowanie domu względem stron świata

Od strony południowej warto posadzić drzewa liściaste, które latem osłonią okna i zapobiegną przegrzaniu części dziennej domu. Zimą, kiedy ogrzanie domu jest ważniejsze, drzewa będą pozbawione liści, dzięki czemu energia słoneczna ogrzeje dom.

Od północy warto zasadzić krzewy zimozielone, które ochronią dom przed zimnym wiatrem, a tym samym utratą ciepła.

Usytuowanie domu na działce względem drogi

Najkorzystniejsze pod względem usytuowania domu są działki z wjazdem od północy, najmniej korzystne są działki z wjazdem od południa. Warto poznać mocne i słabe punkty każdego z rozwiązań, by najlepiej rozplanować swoją działkę i pomieszczenia wewnątrz domu.

Usytuowanie domu na działce z wjazdem od wschodu

Wjazd od wschodu daje możliwość wykorzystania pełnych możliwości działki. Korzystnie jest ustawić dom i garaż jak najbliżej północnej granicy. W takim ustawieniu można uzyskać obszerny ogród od południa i zachodu. Taras korzystnie jest umieścić od zachodniej strony.

Kuchnię warto umieścić od strony wschodniej, bo wtedy rano będzie oświetlona naturalnym światłem, a po południu nie będzie się nagrzewać. Przeszklenia warto zaplanować od strony południowej i zachodniej, żeby doświetlić pomieszczenia mieszkalne. Północna część domu to świetna lokalizacja dla pomieszczeń technicznych. Wiele osób ceni sobie również północną stronę jako lokalizację na sypialnię.

Usytuowanie domu na działce z wjazdem od północy

Wjazd od północy to marzenie niemal każdej osoby, która decyduje się na zakup działki i budowę domu. To rozwiązanie, dzięki któremu łatwo jest uzyskać cichy i spokojny charakter domu i działki. Świetnie nasłoneczniony ogród jest oddalony od ulicy i ma prywatny charakter.

Najchłodniejszą częścią budynku jest ta ulokowana od strony drogi. Warto tam właśnie zaprojektować garaż, pomieszczenia gospodarcze i kuchnię. Dobrze jest zrezygnować po tej stronie z balkonów i dużych okien, bo będą niekorzystnie wpływały na bilans energetyczny budynku.

Przeszklenia warto za to zaplanować od strony południowej. Energia słoneczny nie tylko oświetli wtedy salon, czy gabinet, ale również je ogrzeje.

W tym rozkładzie świetnie sprawdzą się sypialnie od strony wschodniej.

Usytuowanie domu na działce z wjazdem od południa

Wjazd od strony południowej może okazać się pewnym wyzwaniem przy projektowaniu domu, głównie jednak w przypadku mniejszych działek. Jak w każdym usytuowaniu, tak i w tym, można tak zakomponować dom, żeby wygodnie korzystało się i z niego i z działki.

W przypadku niewielkiej działki zwykle najkorzystniej jest urządzić ogród od strony ulicy. Taki zabieg wymusza stworzenie długiej ścieżki do wejścia i podjazdu do garażu. Korzystnie jest ulokować salon i część dzienną od frontu. Wyzwaniami w usytuowaniu domu na działce z wjazdem od południa mogą być: ciemna kuchnia, czy salon od zachodu.

Na większych działkach warto rozważyć usytuowanie garażu w głębi działki. Taki zabieg sprawi, że front domu będzie wyglądał bardziej reprezentacyjnie (będzie można wyeksponować np. okna salonu).

Warto wiedzieć, że na działkach, które przylegają do drogi od strony północ-południe, korzystniejsze są działki od wschodniej strony ulicy. Usytuowanie ogrodu i sypialni od wschodu chroni przed wiatrem.

Usytuowanie domu na działce z wjazdem od zachodu

Wjazd od strony zachodniej jest zwykle pewnym wyzwaniem przy projektowaniu. Ciekawym rozwiązaniem jest umieszczenie budynku prostopadle do drogi.

Warto tak przemyśleć bryłę domu, by okna wszystkich sypialni znajdowały się od strony wschodniej. Pokój dzienny, sypialnia i taras świetnie sprawdzą się od strony południowej. Garaż w takim układzie powinien się znaleźć po stronie północnej.

Dom w głębi działki

Warto zdecydować się na usytuowanie domu w głębi działki, szczególnie wtedy, gdy jest ograniczony dostęp do światła słonecznego. Takie rozwiązanie sprawdza się zwykle przy działkach, które mają wjazd od strony południowej i zachodniej.

Przesunięcie domu wgłąb działki pozwala na większą wolność w projektowaniu. Na większych działkach może służyć zbudowaniu dystansu od ulicy, a tym samym jeszcze lepiej odciąć ogród od zgiełku.

Pewną niedogodnością w takim rozwiązaniu jest długość ścieżki do domu podjazdu, jeśli garaż jest w bryle domu. Przy mniejszych działkach cały ogród jest widoczny z ulicy, warto wtedy zasadzić na granicy działki rośliny, które zapewnią domownikom intymność.

Jak dopasować dom do działki?

Chcąc dopasować dom do działki należy wziąć pod uwagę wiele jej parametrów, takich jak wymiary, plan zagospodarowania przestrzennego, spadek czy usytuowanie względem kierunków świata.

Wymiary działki znajdują się niemal w każdym gotowym projekcie dostępnym online. Od rozmiaru działki zależy np. czy zmieści się na niej dom parterowy (większa działka), czy jedyną dostępną opcją jest dom piętrowy (mniejsza działka).

Plan zagospodarowania przestrzennego reguluje budownictwo na danym terenie. Mogą się w nim znaleźć zapisy dotyczące np. rodzaju dachu (jak na Podhalu), ale też odległości od granic działki. Warto sprawdzić zapisy przed poszukiwaniem projektu domu.

Spadek na działce może powodować trudności w wylaniu fundamentów. W Domu Mistrza nie wylewamy fundamentów na działkach o różnicy wysokości powyżej 60 cm. Tego typu dane mają również bezpośrednie przełożenie na projekt.

Usytuowanie względem kierunków świata bezpośrednio przełoży się na usytuowanie domu na działce.

Najłatwiej jest zakomponować dom na działce z wjazdem od strony północnej. Na takiej działce świetnie sprawdzają się budynki o klasycznym rozkładzie, z garażem od strony wejścia. Pomieszczenia dzienne powinny się znaleźć po stronie południowej, będą wtedy oświetlone i ogrzewane energią słoneczną. Świetnie sprawdzą się projekty z kuchnią od wschodu, a garażem i pomieszczeniami technicznymi od północy.

Działki z wjazdem od strony wschodniej również nie powinny przysporzyć większych problemów podczas poszukiwania gotowych projektów. Niestandardowym rozwiązaniem, które świetnie się tutaj sprawdzi jest wejście od boku (strony północnej). Jeśli droga dojazdowa jest ruchliwa warto zastanowić się nad projektem z sypialniami od strony północnej. W innym razie można je ulokować od strony wschodniej.

Działki z wjazdem od strony zachodniej i południowej warto zaprojektować ze specjalistą. Taką usługę świadczą producenci domów i architekci. Może zostać wykonana jako modyfikacja istniejącego projektu, lub dom na indywidualne zamówienie.